Iroq aholisining Muzaffariylar[1] va turli toifadagi hukmdorlar[2] zulmidan shikoyat qilib yozgan arizalari qo‘limga tushgach, Iroqqa yurish tadorigini ko‘rishga jazm qildim[3].
Shu payt xotiramga: «Bu mamlakatlarning podshohlari ittifoq bo‘lib, menga qarshi urushga ko‘tarilsalarchi? Demak, jangga shay bo‘lish lozim!» – degan fikr keldi. Amirlarim ham jangdan avval tegishli tayyorgarlikni ko‘rish kerak, deb maslahat berdilar. O‘zim esa bularni birma-bir rom etgan holda bo‘ysundirish, itoatga kelmaganlarini esa jazolash darkor, degan fikrda edim. Mening panohimga kelgan birinchi odam Mozandaron hokimi amir Ali bo‘ldi. U menga peshkash jo‘natib, maktubida: «Biz hazrati Ali avlodidan bo‘lgan bir jamoamiz. Shu yerda qanoat qilib kun kechirayotibmiz. Bu yerni olsangiz, quvvatu kuchingiz ortar, ammo kechib yuborishingiz taqvoga yaqinroq ishdir[4]»,–degan gaplar bitilgan edi.
Men Mozandaron hokimining itoat bildirib kdlgan bu murojaatini yaxshilikka yo‘ydim. Keyin Gilon va Jurjonga qarab yo‘l oldim. U o‘lkaning hokimlari menga bo‘ysunmagach, qaxrli lashkarim favjlarini ularning ustiga jo‘natdim, o‘zim esa Iroq sari lashkar tortdim.
Isfahonni zabt etdim. Shahar aholisiga ishonch bildirib, qal’asini o‘zlarining qo‘liga topshirdim. Ular esa isyon ko‘tarib, men tayinlagan darug‘ani[5] hamda uch ming askarimni tig‘dan o‘tkazdilar. Men Isfahon aholisini qatli om qilish haqida buyruq berdim[6].
[1] Muzaffariylar–1314–1393 yillarda Janubiy Eronni idora qilgan sulola.
[2] ..hukmdorlar–bu yerda mo‘g‘ullardan keyin hukumat tepasiga kelgan Sarbadorlar, Cho‘poniylar, Jaloiriylar davlatlari ko‘zda tutilgan.
[3] Bu yurish Xurosonda amir Valibek va Alibek Joniqurboniy isyonini bostirish maqsadida qilingan.
[4] «Qur’oni karim». Baqara surasi, 237-oyat. ( –А.А.)
[5] Dorug‘a–shahar hokimi.
[6] Bu voqea 1387 yili 18 noyabrda sodir bo‘lgan. Qurolsiz kishilar, sayyidlar, shayxlar va hunarmandlarga tegilmagan.
Deyarli bartaraf etib bo‘lmaydigan ikki g‘ov, bizning taassub va tarixning yanglishiligi - bizning Amir Temurni bilishimizga va baholashimizga monelik qildi. Biroq ko‘pgina mualliflarning o‘z salnomalarida uni soxta bayon etganliklari muhim emas, axir uning nomi millatlar voqeanomalarida o‘chmas yozuvlarda qayd etilmaganmi?! Axir, avlodlari foydalanib kelgan zafarlari uning buyuk zakovatini isbotlash uchun yetarli emasmi? (Lui-Matyo Langle)
